CAE is de afkorting van Caprine- Artritis- Encephalitis. Het is een virus ziekte dat zich langzaam manifesteert in het lichaam van een geit. Er wordt wel eens de vergelijking gemaakt met Zwoegerziekte bij schapen (een aanverwante ziekte) of het HIV virus bij de mens. Het verraderlijke van CAE is dat er lange tijd geen zichtbare verschijnselen waar te nemen zijn. Soms kan een geit van ouderdom doodgaan terwijl het achteraf toch positief bleek. Er is geconstateerd dat maar 10 tot 30 % van de seropositieve dieren klinische klachten krijgen. Er werd aanvankelijk gedacht dat de overdracht van het virus alleen via de moedermelk zou plaatsvinden. Dit blijkt echter niet zo te zijn. De meeste gevallen van besmetting vinden inderdaad via de moedermelk plaats, doch er zijn ook gevallen bekend van besmetting via inademing (hoesten) en via mest en urine.
Ook is bij onderzoek gebleken dat wanneer positieve en negatieve dieren bij elkaar gemolken worden de negatieve dieren binnen 3 tot 10 maanden positief blijken te zijn. Waarschijnlijk via de melk –met hetzelfde apparaat gemolken- of het aflikken van elkaars uiers.
Ziekteverloop
Zoals ik al eerder heb vermeld is het ziekteverloop uiterst langzaam. Nadat er een geit besmet is geraakt wordt het CAE virus via het DNA in de stamcellen van het beenmerg ‘ingebouwd’ in de zgn. monocyten. Bij de celdeling groeit het virus als het ware mee. De ziekte wordt wel eens het ‘paard van Troje’ genoemd omdat het in dit stadium niet aan te tonen is en de stamcellen met het CAE virus zich ongestoord kunnen vermenigvuldigen. Waardoor deze sluimerende infectie wordt geactiveerd is niet precies bekend. Mogelijk door stress. Als het virus wordt geactiveerd manifesteert het zich in de weefsels doordat geïnfecteerde monocyten zich via de bloedbaan in het betreffende weefsel kunnen vestigen. Het auto- immuun systeem van de geit reageert op deze virusvermeerdering en wordt –als het te laat is- pas aantoonbaar in een geit.
Ziekteverschijnselen
Men kent verschillende vormen van openbaring van deze ziekte.
Hersenontsteking bij lammeren
Acute hersenverschijnselen bij lammeren ontstaan door een hersenontsteking die zich zo tussen de 2e en 6e maand manifesteert. De lammeren beginnen met een onzekere gang (incoördinatie) van één of beide poten. Die verergert snel en kan binnen een week tot veertien dagen leiden tot verlamming van de achterhand. De rest van het lichaam raakt daarna betrokken bij deze verlamming, zover dat de dieren soms niet meer overeind kunnen komen. Ze blijven liggen en hebben een ‘draaihals’. Sommigen worden blind of gaan rondjes lopen. Ze blijven echter alert, eten en drinken (voor zover mogelijk). Het haarkleed wordt dof. Er is geen remedie mogelijk, deze dieren zijn ten dode opgeschreven en kan men het beste laten inslapen. De diagnose kan worden gesteld door middel van weefselonderzoek van de hersenen.
Gewrichtsontsteking oudere geiten
Deze gewrichtsontstekingen worden gezien bij dieren op een leeftijd vanaf 1 – 2 jaar. Door de afwijkingen wordt het ook wel eens de ‘dikke knieën’ ziekte genoemd. Meestal begint het met het verschijnsel dat de geit pijn heeft aan haar voorpoten. De knieën voelen warm en pijnlijk aan en kunnen met moeite gestrekt worden. Daarna wordt het ook wel gezien in de gewrichten van de schouders, nek, heupen, hakken en de knieën van de achterpoten. De geit loopt moeilijk, vertoont soms zenuwverschijnselen en ook longafwijkingen. Bij weefselonderzoek vindt men in het bindweefsel veel gewrichtsvocht. Dit vocht kan helder geel tot rood bruin van kleur zijn. De gewrichtsontsteking is onomkeerbaar en wordt van kwaad tot erger. De zachte zwellingen verharden zich en dat zorgt voor botontkalking. De geit overlijdt vaak aan bijkomende ziekteverschijnselen op een leeftijd van vijf tot acht jaar.
Het verloop van de ziekte is per geit verschillend. Het kan vrij lang stabiel blijven, doch ten tijde van stress kan een geit vrij snel achteruit gaan.
Voor behandeling zou men een geit een zacht strobed kunnen geven. Ook een combinatie van pijnstillers en ontstekingsremmers is mogelijk. Er dient ook aandacht te worden geschonken aan de doorgroeiende klauwen. Zij slijten als gevolg van het vele liggen niet meer voldoende af.
Uierontsteking
Er ontwikkeld zich bij een geit met CAE een chronische verhardende uierontsteking (vleesuier) in de melkgevende uierhelften. De geit vertoont geen ziekteverschijnselen en ook de melk ziet er normaal uit. Echter de melkproductie daalt aanzienlijk doordat de uierhelften verhard zijn.
Longontsteking:
De geit krijgt een chronische longontsteking waarbij ook het bindweefsel betrokken is. Ook hier is het ziektebeeld niet altijd even duidelijk. De geit hoest wat en is snel moe na inspanning. Soms wordt er een versnelde afwijkende ademhaling gezien.
Diagnose
In Nederland kan men door middel van bloedonderzoek bepalen of uw geit CAE positief is. Ook kan men de melk onderzoeken op CAE antistoffen. In Nederland worden twee soorten testen gebruikt om CAE in het bloed of melk monster te bepalen. De bekendste is de ELISA test.
Bestrijding
CAE is een koppelziekte. Dat wil zeggen dat er vaak meerdere dieren besmet of seropositief zijn. Iedere seropositieve geit moet dan ook als besmettingsbron worden gezien. Goede resultaten worden bereikt met de moederloze opfok van lammeren. Om ze onbesmet te laten opgroeien dient men de lammeren direct na de geboorte weg te halen. Zorg daarbij dat ze niet in aanraking komen met mest, urine of biest van de moederdieren.
Geef het lam biest van vrije melkgeiten- of rundveebedrijven.
Denkt u over te gaan op de aanschaf van –nieuwe- geiten, koop deze bij voorkeur van certificaatwaardige hobbyísten/bedrijven. Het certificaat houdt in dat geiten CAE en CL vrij zijn. Dat kan u een hoop ellende besparen. Voor de hobbyist die enkel en alleen geiten bij huis heeft lopen zonder daarmee te fokken of te verkopen geeft het geen grote problemen. Een geit die CAE positief is kan er evengoed oud om worden, ook zonder de bijbehorende verschijnselen.
Hennie Tuenter
