Bij een normale weidegang zal het allemaal prima gaan, geiten raken gewend aan het zonlicht en hebben daar vaak geen problemen mee. Is uw geit om één of andere reden wat langer op stal geweest en gaat zij plotseling in de volle zon naar buiten dan kan er ‘zonnebrand’ ontstaan. Geiten die een lichte huidskleur hebben zijn bovendien gevoeliger voor zonlicht.
Belangrijker is echter om het niet zover te laten komen. Wen uw geit langzaam aan het zonlicht. Kijk of er in de wei een gelegenheid is waar uw geit tegen de felle zon beschermd kan worden. Een boom of bosrand met schaduw is al voldoende. Zij kunnen dan zelf bepalen of ze in de zon gaan liggen of niet. Van Nubische geiten is bekend dat zij goed tegen warm weer bestand zijn. Zij kunnen op het heetst van de dag heerlijk in de volle zon liggen. Maar evengoed ken ik bij de Nubische geit het probleem van het ‘verbranden’ van met name de uier. Geiten die net gelammerd hebben zijn het meest gevoelig.
Zij worden door mij altijd ingewreven met zonnebrandolie voordat zij de wei ingaan. Het is bovendien vervelend als een geit haar lam niet wil laten drinken omdat de uier té gevoelig is door zonnebrand. Er zijn echter een paar aandoeningen die gelukkig niet zo vaak voorkomen maar die wel bekend zijn bij geiten, paarden, koeien en schapen. Het heeft dan niets te maken met het verbranden door zonlicht omdat een geit plotseling buiten wordt gestald. In dit geval wordt het veroorzaakt door giftige stoffen die via het bloed in de huid terecht komen. Zij maken de huid gevoeliger voor de ultraviolette stralen van het zonlicht. Dit heet fotosensibiliteit.
Wat is fotosensibiliteit?
De fotosensibile stoffen worden geactiveerd door licht van een bepaalde golflengte en daarbij worden ‘vrije’ radicalen gevormd. Deze beschadigen de huidcellen.
Er bestaan drie vormen van fotosensibiliteit:
1. de primaire vorm. Bij deze vorm wordt de zonnebrand veroorzaakt door het eten van planten die toxische stoffen bevatten, bijvoorbeeld Boekweit, st. Janskruid en Rode klaver. Door het eten van deze planten vormen de toxische stoffen in die planten onder invloed van zonlicht een reactie in de huid van het dier dat tot zonnebrand kan leiden. Ook een bestanddeel uit ontwormingsmiddelen genaamd Fenothiazine, kan dezelfde reactie veroorzaken.
2. de hepatogene vorm. Het woord heeft betrekking op de lever. Door een leveraandoening waarbij de lever door mogelijk verschillende oorzaken (leverbot of toxische beschadigingen) niet meer voldoende functioneert kan het bepaalde stoffen niet afbreken. Het effect is hetzelfde als bij de primaire vorm. Geiten met deze vorm kunnen bovendien nog andere verschijnselen vertonen nl. geelzucht, minder eetlust en vermageren. Bekend hierbij is ook dat een bepaalde schimmel in het gras de lever kan aantasten.
Men ziet dit verschijnsel dan niet in de zomer maar in de herfst. En dat komt doordat er in de loop van de zomer steeds meer schimmels kunnen gaan groeien in het gras. Delen van de graszode sterven af en zijn een uitstekende voedingsbodem voor allerlei schimmels. Er is echter één schimmelsoort die door zijn giftige toxinen de lever ernstig kan aantasten nl. de Pithomyces chartarum. Bij een vochtige maar warme herfst kan deze schimmel zich explosief uitbreiden met alle gevolgen van dien.
3. de congenitale vorm. Dit is een erfelijk belastbare vorm die gelukkig maar zelden voorkomt. Dieren met een congenitale vorm (porfyrie) blijven achter in de groei en hun tanden en urine zijn roodbruin verkleurd. Porfyrie is een stofwisselingsziekte van de lever, waarbij een bepaald enzym niet voldoende wordt aangemaakt. Hierbij komt er door een fout in de stofwisseling een teveel aan afbraakproducten in de bloedsomloop.
Behandeling
Bij geiten waarbij type 1 wordt vastgesteld kan men door het rantsoen te veranderen, het verwijderen van de toxische planten, het probleem al verhelpen. Bij type 2 waarbij de lever niet goed functioneert moet men zorgen voor een optimale leverfunctie. Heeft uw geit leverbot dan moet het daartegen behandeld worden. Bij type 3 is geen genezing mogelijk en moet gekeken worden naar de erfelijke belastbaarheid.
Verschijnselen en behandeling
Zonnebrand zie je vaak op de onbehaarde delen van een geit. Oren, rond de ogen en op de uier zijn de meest voorkomende delen. De huid wordt rood, zwelt op en kan zelfs blaren vertonen. Mocht uw geit inderdaad al in dat stadium zijn dat het blaren krijgt dan is het advies om het dier zo snel mogelijk binnen -in het donker- op te stallen. Na enige weken kan de aangetaste huid zelfs afsterven.
In een acute fase kan men verlichting brengen door de aangetaste delen af te spoelen met koud water. Insmeren van huidplekken met levertraanzalf is aan te raden. Het is mogelijk om een geit met zonnebrand te behandelen met bijnierschorshormonen (corticosteroïden). Bovendien kan men ontstekingsremmers en pijnstillers geven. Gelukkig is dit een niet alledaags voorkomend ziektebeeld. Mocht u echter wel een geit hebben die ondanks het insmeren met zonnebrandolie verbrandingsverschijnselen vertoont, dan is het denkbaar dat zij overgevoelig kan zijn. Wees dus alert op dit verschijnsel!
Hennie Tuenter