CL3

CL is een kwaadaardige lymfeklierenziekte die in het verleden voornamelijk bij geiten voorkwam. Andere diersoorten kunnen deze ziekte ook krijgen. Er zijn gevallen bekend van CL bij het paard, het rund, het hert, de dromedaris, het varken en bij egels.
De G.D. heeft met certificeringprogramma’s geprobeerd het aantal besmettingen terug te dringen. Een grote groep geitenhouders is reeds gecertificeerd, dus CL vrij. Dit gaat vaak samen met een combinatie van CAE, een virusinfectie die gewrichts- en hersenontsteking veroorzaakt bij geiten.
Deze grote toename van CL bij schapen is te wijten aan import van de dieren uit met name Engeland. In het verleden waren er grote uitbraken in de Verenigde Staten (bij geiten) en Australië (schapen). In Israel kampt men met uitbraken onder rundveehouderijen. CL is een zoönose, dat wil zeggen: op mensen overdraagbaar. Uit de literatuur zijn een aantal gevallen bekend van CL bij schaapscheerders, schaapherders en slachthuispersoneel. De mens krijgt dezelfde
verschijnselen als het dier, dat wil zeggen verdikte lymfeklieren. In de ergste gevallen moeten de lymfeklieren worden weggehaald.
CL1

Besmetting
CL wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium pseudotuberculosis. Het ziektebeeld heeft niets te maken met tuberculose, hoewel het ziektebeeld wel overeenkomsten vertoont.Corynebacterium pseudotuberculosis is een omgevingsbacterie. Bij een verwonding van de huid of slijmvliezen komt de bacterie het lichaam binnen. Dat kan door het stoten aan een scherp uitsteeksel in het hok. Ook scherpe halsbanden of bloedzuigende parasieten kunnen de infectie overbrengen.
CL2
Verder kan het ontstaan na tatoeëren, couperen, castreren, scheren en onthoornen. Ook bij navelinfecties wordt de bacterie gevonden.
Via de lymfebanen gaat de bacterie naar de lymfeklieren waar de vermenigvuldiging plaatsvindt. Door het aantrekken van ontstekingscellen ontstaat er een abces met eromheen een bindweefselkapsel. De aandoening heeft een lange incubatietijd. Na de infectie duurt het ca. 2 tot 6 maanden voordat de ziekteverschijnselen zich voordoen. Daarom wordt de aandoening meestal aangetroffen bij dieren ouder dan 1 jaar. Na verloop van tijd is het abces gerijpt en breekt het open, waarbij een grote hoeveelheid pus met de bacterie vrijkomt. Met 1 gram pus komen er meer dan 1 miljoen bacteriën vrij. Tijdens het rijpen van het proces verspreiden de bacteriën zich verder in het lichaam, via de lymfeklieren maar ook via de bloedbaan. De bacterie heeft de voorkeur zich te vestigen in de longen maar wordt ook gevonden in de lymfeklieren van borst en buikholte.

Ziekteverschijnselen
De eerste ziekteverschijnselen zijn de zwellingen van de uitwendig zichtbare lymfeklieren. In het acute stadium kunnen ze pijnlijk zijn. In 75 % van de gevallen zijn dit de lymfeklieren van de kop en hals. De lymfeklieren kunnen van enkele centimeters groot aanzwellen tot de grootte van een grapefruit. Zijn de lymfeklieren van de borst en buikholte aangetast dan treden er ziekteverschijnselen op aan longen en maag-darmstelsel. De dieren vermageren en vertonen een moeizame ademhaling met een langdurige hoest.
CL3

Behandeling
De inzet van antibiotica is nutteloos, de bacterie kapselt zich in en wordt daardoor onbereikbaar. Behandeling van zieke dieren is daarom niet mogelijk. De abcessen open maken brengt een groot risico met zich mee. Mocht een abces vanzelf opengaan dan direct het dier separeren. Door middel van bloedonderzoek kan worden vastgesteld of het inderdaad om CL gaat.

Vaak wordt voorgesteld om de besmette dieren te ruimen. Na een half jaar wordt opnieuw onderzocht of er meer dieren besmet zijn. Zo kan men uiteindelijk een gezonde geitenstapel op bouwen. Voorop staat dat men er alles aan zal moeten doen om insleep van zieke dieren te voorkomen. Verder is het nemen van goede hygiënische maatregelen noodzakelijk! Zo mogelijk alle besmette contactmaterialen zoals stro, hooi, en ander bodembedekkend materiaal verbranden. De bacterie kan overleven in hout. Alleen gegalvaniseerde materialen zijn met reiniging en desinfectie geheel te ontdoen van de bacterie. De bacterie kan zeker 18 weken overleven in een vochtige, donkere ruimte, maar gaat binnen een week dood bij direct zonlicht.
Op bedrijven waar zich besmette dieren bevinden haalt men de lammeren direct na de geboorte weg bij de moeder. De lammeren worden besmet door de omgeving van de moederdieren en soms door het drinken van de melk (spenen kunnen de bacterie bevatten).
Al met al een trieste ziekte. Wees daarom alert bij de aankoop van nieuwe geiten. Voorkom insleep door gezonde dieren te kopen. De ziekte kan zich in een begin stadium bevinden en dan zijn er nog geen uiterlijke verschijnselen. Dieren van de certificaatwaardig bedrijf genieten daarom de voorkeur. Aan de andere kant is het ook zo dat niet ieder bultje perse CL behoeft te zijn! Een bult aan de zijkant van de kop komt nog wel eens voor (vooral bij Nubische geiten) en kan ook oplopen zo groot als een tennisbal. Het betreft dan een verstopte speekselklier. Bij een punctie vindt men dan helder vocht. Dan mag men er van uit gaan dat dit geen CL is!

Locaties van klierzwellingen bij CL

Locaties van klierzwellingen bij CL

Hennie Tuenter